Door Joris Thijssen op 21 juni 2023 Delen
"Asiel kost Rutte IV dit jaar miljarden euro’s meer dan begroot", zo kopte NRC in maart. Het is exemplarisch voor dit kabinet, dat met oogkleppen op problemen voor zich uitschuift en daardoor vele malen duurder uit is dan nodig. En dit gaat ten koste van de meest kwetsbare mensen.
Vorig jaar sliepen er vluchtelingen buiten in Ter Apel, en ook dit jaar kon premier Rutte niet uitsluiten dat het weer zou gebeuren. Artsen Zonder Grenzen moest voor het eerst noodhulp bieden in Nederland, en kleine kinderen hadden nog geen wc of tandenborstel tot hun beschikking. De korte tijd waarin sommige partijen dit als vanzelfsprekend en onontkoombaar zijn gaan beschouwen is zorgwekkend. Terwijl het volkomen onnodig is, als er een structurele aanpak is waar gerekend wordt met reële cijfers over mensen die voor honger en geweld op de vlucht zijn.
Al jaren wordt structureel te weinig geld vrijgemaakt voor reguliere asielopvang. Want, zo lijkt het kabinet te redeneren: als je minder opvang hebt, vluchten mensen niet meer voor honger en geweld. In elk geval niet naar Nederland.
Jaar na jaar begroot dit kabinet op de helft van de vluchtelingen die naar Nederland komen, wat z’n minst wijst op extreme naïviteit, maar realistisch meer weg heeft van kwaadaardig wensdenken. Dat is geen probleem van hoge instroom, maar gecreëerde, onnodige wanorde die ook nog eens erg duur uitpakt. Die noodopvang is namelijk maar liefst tot tien keer duurder dan reguliere opvang.
De rekening bij de mensen die het allerminst hebben
Het meest frustrerende is dat de hoge rekening van deze te voorspellen onderbegroting wordt gelegd bij de mensen die het allerminst hebben. In internationale afspraken hebben we vastgelegd dat ontwikkelingsgeld ingezet mag worden voor asielopvang, met daarbij de expliciete kanttekening dat dit terughoudend gedaan moet worden. Dit geld is namelijk juist bedoeld om het leven iets beter te maken van mensen die in de armste gebieden ter wereld wonen en onze steen bij te dragen aan het oplossen van wereldwijde problemen zoals honger, watertekort en misoogsten. Door te weinig geld te reserveren voor de asielopvang, bezuinigt de Nederlandse overheid op de hulp aan mensen die niets hebben. En dit gaat over groot geld: de komende jaren €3,4 miljard, wat zo’n kwart van het hele budget voor ontwikkelingssamenwerking is. Om ogenschijnlijk van het probleem af te zijn, wordt nu een pleister geplakt op de krater in het ontwikkelingssamenwerkingsbudget door geld bedoeld voor 2027 naar voren te schuiven: een kortzichtig compromis dat het probleem niet oplost.
Tijd voor slim asielbeleid
De oplossingen liggen voor de hand, namelijk opschaalbare opvangplekken om het hogere aantal vluchtelingen in de zomer een plek te bieden, zodat er niet teruggevallen hoeft te worden op noodopvangplekken. Hierdoor wordt de opvang minder duur én beter georganiseerd. Ook is het tijd om een maximum te stellen aan het bedrag dat ieder jaar uit het ontwikkelingsgeld dat naar asielopvang mag gaan. Dit voorkomt dat er te veel geld wordt weggehaald uit het ontwikkelingsbudget, geld dat is bedoeld om de aller kwetsbaarste mensen op aarde te helpen. Dit voorkomt ook de perverse prikkel bij het ministerie van Justitie en Veiligheid om de kosten te laag in te schatten en het tekort deels weg te halen bij het ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.
Het kabinet moet stoppen met het vooruitschuiven van problemen. Het is tijd voor slim asielbeleid. Dat betekent: iets verder kijken dan de begroting van volgend jaar en rekenen met reële cijfers, niet met rechtse dromen. Dat leidt tot een menswaardige opvang, grote kostenbesparingen en draagt bij aan een betrouwbare overheid. En daar zou van links tot rechts in de Kamer steun voor moeten zijn.
