Vrijheid is niet vanzelfsprekend, dus laten we dat vieren

De ketenen verbroken. Keti Koti, dat jaarlijks op 1 juli wordt herdacht, verwijst naar de afschaffing in 1863 van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen, toen nog koloniën van Nederland.

Feitelijk is het 150 jaar geleden dat er een einde kwam aan de slavernij, omdat een groot deel van de tot slaaf gemaakten nog een decennium onder staatstoezicht werkten op de koffie-, suiker-, cacao- en katoenplantages. In dit herdenkingsjaar is er, terecht, ruime aandacht voor deze zwarte bladzijde uit de vaderlandse geschiedenis. Na de recente excuses van de Nederlandse regering leeft onder nazaten de verwachting dat koning Willem-Alexander dit namens het volk zal doen, een gepast gebaar vindt de PvdA.

Premier Mark Rutte zei op 19 december vorig jaar bij zijn spijtbetuiging: “Ik dacht: de slavernij is een geschiedenis die ver achter ons ligt. Ik had het mis. Want eeuwen van onderdrukking en uitbuiting werken door in het hier en nu. In racistische stereotypen, in discriminerende patronen van uitsluiting, in sociale ongelijkheid. En om dat te doorbreken, moeten we ook het verleden open en eerlijk onder ogen zien.”

Discriminatie, uitsluiting en racisme horen niet in onze samenleving thuis. Toch is het er, dagelijks. Daar moet een einde aan komen. Sociale gelijkheid hoort een grondrecht te zijn.

De PvdA is daarom blij dat het kabinet 200 miljoen euro vrijmaakt voor bewustwording over het slavernijverleden, maar het geld dient dan wel te worden aangewend om kansengelijkheid te stimuleren. Wij zullen er scherp op toezien dat bij de besteding er rekening wordt gehouden met de doorwerking van het slavernijverleden naar het heden, bijvoorbeeld op de sociaal-economische positie van de nazaten van tot slaaf gemaakten.

Sinds 2007 is het slavernijverleden opgenomen in de canon van de Nederlandse geschiedenis. Belangrijk, want zonder kennis van ons gedeeld verleden kunnen wij geen gedeelde toekomst bouwen. De verontschuldigingen aan het nageslacht van Anton de Kom, en het eerherstel, waren zodoende op zijn plek. De schrijver, die begin jaren dertig zonder vorm van proces achter de tralies belandde en met zijn gezin naar Nederland werd gestuurd, geldt als een van de voornaamste Surinaamse strijders tegen koloniale onderdrukking. De tijdens zijn verbanning geschreven ‘Wij slaven van Suriname’ is een indrukwekkend tijdsdocument en galmt tot vandaag de dag na.

Namens de PvdA ben ik zaterdag aanwezig bij de nationale herdenking bij het Monument van het Nederlands Slavernijverleden en Erfenis in het Oosterpark in Amsterdam. Wij staan daar niet alleen stil bij het aangedane leed, maar vieren er ook de vrijheid. Wetende dat vrijheid niet vanzelfsprekend is, bewijst het heden. Daarom zou de PvdA graag zien dat 1 juli een nationale (vrije) feestdag wordt. Ook om de innige verbondenheid met Suriname en de Caribische gebiedsdelen te benadrukken.